库克确认:中国销售的红色iPhone也会有慈善捐款
Куба (ис. Cuba), ресми атауы - Куба Республикасы (ис. República de Cuba [re?puβlika ee ?kuβa]) — 1959 жылдан бастап Кариб те??з?нде, Куба аралында орналас?ан мемлекет. О?т?ст?к ж?не Солт?ст?к Америка ??рлы?тары аралы?ында Куба, Хувентуд (Пинос) ж?не оларды? жанында?ы ?лкен Антиль аралдар тобында орналас?ан.
Аралдарды? к?пш?л?г?нде халы? ?оныстанба?ан, саны 1600-ге жуы?. ??рлы?та?ы жер аума?ы — 110,86 мы? км2. Хал?ы — 11,3 млн. адам. Этникалы? ??рамы жа?ынан 65%-ы Испаниядан шы??андарды? ?рпа?тары, ?ал?андары — негрлер, метистер, мулаттар. Ресми т?л? — испан т?л?, д?н? — католик. Астанасы — Гавана ?аласы (2,3 млн.). 1976 ж. ?абылдан?ан конституция бойынша мемлекет бил?г? халы?ты? ?к?метт?? (?лтты? ассамблея) ?олында. Ол ?з депутаттары арасынан Мемлекетт?к Ке?ес сайлайды ж?не Министрлер Ке?ес?н?? м?шелер?н бек?тед?. ?лтты? мерекелер?: 1-?а?тар — Азат ет?лген к?н (1959), 26-ш?лде — ?лтты? к?тер?л?с к?н? (1953), 10-?азан — Кубаны? Испаниядан т?уелс?зд?к алу жолында?ы к?рест? баста?ан к?н? (1868). А?ша б?рл?г? — Куба песосы.
Географиясы
[??деу | ?айнарын ??деу]Куба жер?н?? ?штен б?р б?л?г? таулы ?ырат, ?ал?ан б?л?г? жазы?. Елд?? Орталы? ж?не батыс ???рлер?нде Кордильера-де-Гуаниганико, Гавана — Матансас, Бехукаль — Мадруга, Санта-Клара, Гуамуая ?ыраттары, шы?ысында Сьерра-де-Кубитас, Сьерра-де-Нахаса ?ыраттары, о?т?ст?к-шы?ысын Сьерра-Маэстра тауы (е? би?к жер? 1974 м) алып жатыр. Пайдалы ?азбалардан — мыс, марганец, хромит, никель, каолин кездесед?. Климаты — тропикт?к. ?а?тарда?ы орташа температура 22,5°С, тамызда 27,8°С. Жауын-шашынны? жылды? м?лшер? жазы? жерлерде 1000 — 1200 мм, таулы ???рлерде 2200 мм-ге дей?н. ?зендер? ?ыс?а, ?р? суы аз. Аума?ыны? 10%-ын орман алып жатыр. Кес?ртке, ?олтырауын, тасба?а, т.б. хайуанаттар кездесед?, ??старды? 300-ге тарта т?р? бар.
?к?мш?л?к б?л?ну?
[??деу | ?айнарын ??деу]Куба унитарлы мемлекеттер ?атарына жатады. Территориясы 14 провинция?а ж?не Хувентуд аралы муниципиясына б?л?нед?. 2011-жылды? ?а?тарынан Гавананы Артемис ж?не Маябек провинцияларына б?лу туралы шеш?м ?з к?ш?не енед?. Осылайша провинциялар саны 15-ке жетед?.

|
|
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]
Куба жер?н?? ал?аш?ы т?р?ындары ?нд?с тайпалары бол?ан. Еуропалы?тар келгенше (15-?асырды? ая?ы) м?нда ек? ж?з мы?нан аса ?нд?стер т?рды. Аралдарды 1492 ж. ?азанда Христофор Колумб ашты. Ол оны ?ателес?п, ?нд?станны? б?р б?л?г? деп ???ан, сонды?тан, кей?н?рек жа?а жер шы?ыста?ы ?нд?станнан (Ост-?нд?стан) ерекшеленд?р?л?п, батыс ?нд?стан (Вест-?нд?стан) деп аталып кеткен.
- 1510 жылдан бастап елд? испандар жаулап алу?а к?р?ст?. ?нд?стер отаршылар?а ?атты ?арсылы? к?рсеткен?мен, испандар оларды ?ыр?ын?а ?шыратты. Ауыр е?бектен, ашаршылы?тан, аурудан ?нд?стер жаппай ?ырылып, 1537 ж. 5000-дай ?ана адам ?алды.
- 1812 ж. аралда ??л-негрлер к?тер?л?с? болды. Осыдан ?рейленген жерг?л?кт? ??л иеленуш?лер испан ?к?мет?мен жасырын кел?с?п, аралдарды Испанияны? со?ыс-те??з базасына айналдырды.
- 1868 ж. 10-?азанда Куба патриоттарыны? к?тер?л?с? басталып, 1869 ж. с?у?рде т?уелс?з Куба республикасы жарияланды. Б?ра? к?тер?л?с басшылары арасында?ы ?рысты пайдаланып, испандар 1878 ж. 10-а?панда ?з бил?ктер?н ?айта орнатты.
- 1886 ж. ??лды? жойылды.
- 1897 ж. 25-?арашада Испания Куба?а автономия берд?.
- 1898 ж. А?Ш Испания?а со?ыс ашып, Кубадан ?уып шы?арды. 1899 ж. А?Ш Кубаны басып алды. Елде халы? тол?улары ?айта к?шейд?.
- 1902 ж. мамырда ресми т?рде Куба Республикасы жарияланды. Б?ра?, А?Ш ел экономикасына толы? ?з ба?ылауын орнатты. Диктатура?а ?арсы б?р топ жастар 1953 ж. 26-ш?лдеде Монкада казармасына шабуыл жасады. Жауап рет?нде ?к?мет жазалауды к?шейтт?. Мексика?а ?т?п кеткен Фидель Кастро ша?ын жаса? жиып, 1956 ж. 2-желто?санда Куба?а оралды да, к?тер?л?ст? бастады. К?тер?л?сш?лер же??ске жет?п, 1959 ж. 1-?а?тарда Батиста т?рт?б? ??лады. ?к?мет басына Ф.Кастро келд?. А?Ш ?к?мет?н?? Кубада мемлекетт?к т??кер?с ?йымдастыру ма?сатында?ы б?рнеше ?рекеттер? с?тс?зд?кке ?шырады. ?аз?рг? кезде Куба социалист?к ж?йеде ?ал?ан мемлекеттерд?? б?р?.
Экономикасы
[??деу | ?айнарын ??деу]
А?Ш тарапынан болып отыр?ан эмбарго саясаты салдарынан Куба экономикасы ?аз?рг? та?да да?дарысты жа?дайды басынан кеш?р?п отыр. Жалпы ?лтты? табыс м?лшер? жеке адам?а ша??анда 3520 доллар. Экспорт?а ?ант, минералды шик?заттар, темек?, цитрусты жем?стер мен балы? ?н?мдер? шы?арылады. Жанар май, машина, ??рал-саймандар, азы?-т?л?к, сусындар сырттан ?кел?нед?. Ауыл шаруашылы?ына жарамды жерлер ел аума?ыны? 34,2%-ын ??райды. Нег?зг? сауда сер?ктестер?: Испания, Ресей Федерациясы, Канада, ?ытай, Мексика, Болгария, т.б. Куба ?аза?станны? егеменд?г?н ал?аш?ы болып таны?ан елдерд?? б?р?.[7]
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Resumen del Balance Demográfico. Тексер?лд?, 15 ш?лде 2017.
- ↑ a b World Bank GDP PPP 2015, 28 April 2017 PDF. Тексер?лд?, 18 ?а?тар 2018.
- ↑ World Bank total population of Cuba in 2015 (GDP PPP divided by Population data). Тексер?лд?, 18 ?а?тар 2018.
- ↑ GDP (current US$).
- ↑ GDP per capita (current US$).
- ↑ Table 2: Trends in the Human Development Index, 1990–2014. United Nations Development Programme. Тексер?лд?, 15 желто?сан 2015.
- ↑ “Балалар Энциклопедиясы”, V-том
![]() | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |
![]() |
Б?л — ма?аланы? бастамасы. Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесе аласыз. Б?л ескертуд? д?лдеп ауыстыру ?ажет. |
|