习近平：抓实基层支部，发挥先进典型示范作用

百度 根据最高人民法院关于民间借贷利率的规定，贷款年利率以36%为界限，超出部分不受法律保护。

Даг Хаммершёльд швед. Dag Hammarskj?ld
Лауазымы
Ту Б?? Бас хатшысы Ту
10 с?у?р 1953 жыл — 18 ?ырк?йек 1961 жыл
?зашары	Трюгве Ли
?збасары	У Тан
?м?рбаяны
Партиясы	Партиясыз
Б?л?м?	Упсала университет?
Азаматты?ы	Швеция
Д?н?	Лютеранизм
Д?ниеге келу?	29 ш?лде 1905 (2025-08-07) Йёнчёпинг, Швеция
?айтыс болуы	18 ?ырк?йек 1961 (2025-08-07) (56 жас) Ндола, Солт?ст?к Родезия, Родезия ж?не Ньясаленд федерациясы
Жерленд?	Упсала (Еск? Упсала зираты)
?кес?	Яльмар Хаммаршёльд
Анасы	Агнес Хаммаршёльд
Ж?байы	жо?
Балалары	жо?
Ж?мыс ?стеген орны	Б?р?ккен ?лттар ?йымы, Швецияны? ?аржы министрл?г?
?олта?басы
Марапаттары
Даг Хаммершёльд Орта??орда

Даг Яльмар Агне Карл Хаммаршёльд (швед. Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskj?ld, Dag Hammarskj?ld (а?парат); 29 маусым 1905 жыл — 18 ?ырк?йек 1961 жыл) — ?аржы минист?рл?г?нде ж?не Швеция банк?нде, кей?ннен шетел ?стер? ж?н?ндег? мин?ст?рл?кте ?рт?рл? ?ызмет ат?ар?ан мемлекет ?айраткер?; 1953 жылдан ?м?р?н?? со?ына дей?н Б?р?ккен ?лттар ?йымыны? бас хатшысы ?ызмет?нде бол?ан. Б?? ?тк?зген (1956 жылы Мысырда) ал?аш?ы ?айырымдылы? шарасыны? ?йымдастырушысы.

Сонымен ?атар а?ын, журналист ?р? эссе шебер? рет?нде танымал. 1954 жылдан Швед академиясыны? м?шес?. Д?ниеден ?ткен со? 1961 жылы д?ниеж?з?л?к Нобель сыйлы?ыны? лауреаты ата?ы бер?лд?.

Б??-ны? Конгода ?ткен ?айырымдылы? шараны? ?йымдастырылуы барысында Солт?ст?к Родезияда?ы ?уе апатында ?аза болды. Апатты? на?ты себептер? мен жа?дайлары ?л? к?нге дей?н белг?с?з.

?м?рбаяны

Даг Хаммаршёльд 1905 жылы 29-маусымда Веттерн ?зен? жа?алауында, Стокгольмнан о?т?ст?к батыс?а ?арай шамамен 280 км ?ашы?ты?та орналас?ан Швецияны? орталы? б?л?г?н?? о?т?ст?г?ндег? Лильехолмен ауданы, орыс. Йёнчёпинг ?аласында д?ниеге келген. Оны? ата-аналары — ?р? мемлекетт?к швед шенеул?г? Яльмар Хаммаршёльд (1862—1953) ж?не Альмаквист[1] тумасы Агнес М. К. Хаммаршёльд (1866—1940). Даг оларды? т?рт?нш? ?р? кенже ?лдары болды (Даг Агнест?? со??ы баласы ед?).

Даг Хаммаршёльд шведт?? Хаммаршёльд дворян ?улет?н?? ?рпа?ы бол?ан. Б?л ?улетт?? нег?з?н салушы — ?Х Карл Швед патшасыны? ?скери ?ызметкер? бола ж?р?п, 1610 жылы дворянды? шен ж?не Хаммаршёльд (Hammarsk?ld) тег?н иеленген Педер (Пер) екен? белг?л?. Кей?н?рек ол Эланд[2][3] аралыны? ?скербасы ?ызмет?не та?айындалды. Оны? ?рпа?тары арасында ?скери ?ызметкерлермен ?атар, бас?а да сала ?к?лдер?, м?селен, Дагты? ар?ы атасыны? а?асы Лоренцо Хаммаршёльд (швед.)орыс. (1785—1827) жазушы ?р? ?дебиет тарихшысы бол?ан.

Дагты? ?кес? ???ы? ?ылымдарыны? профессоры ед?. Даг д?ниеге келген со?, сол жылы-а? Копенгагенде дипломатиялы? шен алып отбасымен Дания астанасына к?ш?п барды. Яльмар Хаммаршёльд халы?аралы? ???ы?тар м?селелер? бойынша маманданып, Ек?нш? Гаагалы? халы?аралы? ???ы?тар ж?н?ндег? конференция?а (1907) ат салысты. Б?л о?и?а оны? ж?не балаларыны? ?м?рл?к мансап жолдарында ?лкен ?з ?алдырды: болаша?та халы?аралы? ???ы?тар м?селелер?мен Дагты? ?з? де, ек? а?асы да айналысты. Бу Хаммаршёльд (швед.)орыс. мансабы мемлекетт?к ?ызмет жолында ?ссе, Оке Хаммаршёльд Б??-ны? халы?аралы? сотында ?ызмет ат?арды.

1907 жылы Дагты? ?кес? Уппсал губернаторы лауазымына та?айындалып, жан?ясымен б?рге сол ?ала?а (Стокгольмнан солт?ст?кке ?арай 60 ша?ырым) к?ш?п барды. Б?р?нш? д?ниеж?з?л?к со?ыс жылдарында (1914—1917) Яльмар Хаммаршёльд Швецияны? премьер-минист?р? лауазымымен ?атар, ?арулы к?штер минист?р? (1914 жылы)[5] м?ндеттер?н ат?арды. Оны? отбасы Уппсал ?аласында т?ра?танып, б?л ?ала Дагты? ту?ан ?аласына айналды: Даг б?л жерде мектепке барып, жерг?л?кт? университетте о?ыды.

Дагты? анасы Альмаквист тумасы Агнес М.К.Хаммаршёльд болды. Оны? ?кес? – швед ?дебиет?н?? классиг? Карлу Юнасу Луве Альмквистт?? б?р ?кеден ту?ан а?асы Густав Фридольф Альмквист (швед.) орыс. ?з кез?нде швед аба?ты ?ызмет?н?? (F?ngv?rdsstyrelsen) бас?арушысы ?ызмет?н ат?ар?ан. Отбасыны? ?дебиетке бей?м ?ырлары: Дагты? ?деби шы?армашылы?ы ж?не Дагты? а?асы Стен Хаммаршёльдт??[4] жазушылы? та?дыры Агнестен бер?лген.

Б?л?м алуы

1923 жылы Даг Хаммаршёльд гиназияны тамамда?ан со? Уппсал университет?не о?у?а т?ст?. Студентт?к ал?аш?ы ек? жылда Даг Франция тарихы мен француз ?дебиет?н, сонымен ?атар ?леуметт?к ф?лсапа мен саяси экономиканы о?ып ?зд?к ?нер бакалавры д?режес?н алды. Келес? ?ш жылда экономиканы ме?геру жолында е?бек ет?п экономика саласы бойынша ф?лсапа лиценциаты д?режес?не ие болды. Осыдан кей?н Уппсал университет?нде та?ы да ек? жыл б?л?м алып, 1930 жылы ???ы? бакалавры[1] д?режес?н иеленд?.

1933 жылы Даг Хаммаршёльд Стокгольмде ж?мыс ?стей ж?р?п, Стокгольмны? жо?ар?ы мектеб?нде (?аз?р Стокгольм университет?) экономикадан ?Экономикалы? циклды? кезендер?: теориялы? ж?не тарихи т?р?ысынан ?арау? швед. Konjunkturspridningen: en teoretisk och historisk unders?kning)[1][4] та?ырыбында докторлы? диссертация ?ор?ап, саяси экономиканы? докторы ?р? доцент? ата?ын алды.

Мемлекетт?к ?ызметте

1930 жылы Даг Хаммаршёльд Уппсалдан Стокгольмге к?шт?. 1934 жыл?а дей?н ж?мыссызды? ж?н?ндег? ?к?метт?к ?йымны? хатшысы ?ызмет?нде ж?рд?. Болаша?ы ?м?т к?тт?рет?н ж?мысшы рет?нде к?р?нген Даг 1935 жылы ?аржы минист?рл?г?не ша?ырылды (швед.)орыс.[1] 1936 жылы Швеция Банк?ндег? (елд?? орталы? банк?) б?р жыл хатшылы? ?ызмет?нен сон Хаммаршёльд ?аржы Минист?рл?г?н?? статс-хатшы лауазымына ие болады. Даг б?л ?ызметт? 1945 жыл?а дей?н он жыл бойы ат?арады. Осымен ?атар 1941 жылдан 1948 жыл аралы?ында Швеция Банк бас?армасыны? т?ра?асы ?ызмет?н ат?арды (адамдарды б?л ?ызметке мемлекет та?айындайтын бол?ан)[1][4].

Ек?нш? д?ниеж?з?л?к со?ысты? ая?ынан (1945 жылды? бас кез?нен) ?аржы ж?не экономика ж?н?ндег? министрлер кабинет? ке?есш?с? лауазымын ат?ара ж?р?п, Хаммаршёльд Швецияны? ?аржы саястын ??руда ма?ызды р?л ат?арды. На?ты айт?анда, сол жылдарда?ы Швеция экономикасында?ы ??рылымды? ?иыншылы?тармен к?ресуге байланысты ?тк?з?лет?н ?с-шараларды? жоспарлануы мен ?йымдастырылуын ж?зеге асырды. Хаммаршёльдт?? шетел ж?н?ндег? ?стермен ?ар?ынды т?рде ш??ылдануы осы кезе?мен байланысты. Себеб? о?ан Швецияны? к?птеген меммлекеттермен, соны? ?ш?нде ??рама Штаттары мен ?лыбританиямен[1] ж?рг?з?лген ?аржы ж?не сауда ?стер? ж?н?ндег? кел?с?м-с?здер?нде ?атысу м?ндет? ж?ктелген болатын.

1947 жылы Хаммаршёльд шетел ?стер? ж?н?ндег? министрл?к ?ызмет?не ауысты. Ек? жыл бойында Даг барлы? экономикалы? м?селелермен ш??ылдана ж?р?п министрл?кт?? статс-хатшысы ?ызмет?н ат?арды. Соны? ?ш?нде, 1947 жылы Маршал жоспарыны? ?ске асырылу ж?йес? туралы Парижде ?ткен конференция?а ?атысушы Швеция делегациясыны? ??рамына енд?; 1948 жылы Париждег? Маршал жоспары аясында экономикалы? ?айта ??ру жобаларыны? санды? к?рсетк?штер?н аны?тау конференциясына бар?ан делегацияны бастап барды. Сол кезде еуропалы? экономикалы? б?рлест?к ?йымы (?аз?р – экономикалы? даму ж?не б?рлест?к ?йымы, ЭДБ?) ??рылды; 1948—1949 жылдары Хаммаршёльд осы ?йымны? ат?арушы комитет?н?? т?ра?а орынбасары ?ызмет?н ат?арды.

1949 жылы ол шетел ?стер? ж?н?ндег? министрл?кт?? бас хатшысы д?режес?не ие болды; осы ?ызметте ж?р?п Даг 1950 жылы ?лыбритания, Дания, Норвегия мен Швецияны?[1][4] экономикалы? ?арым-?атынасын дамытуды к?здейт?н ЮНИСКАН конференциясына бар?ан делегацияны бастап барды.

Хаммаршёльд еш?андай партия м?шес? бол?ан емес, ж?не ?рдайым ?з?н саяси т?уелс?з санайтын. Осы?ан ?арамастан 1951 жылы социал-демократтар нег?з?н ?ала?ан министрлер кабинет?н?? ??рамына шетел экономикалы? ?о?амдасты?[1][4] ж?н?ндег? ?стер министр?н?? орынбасары ?ызмет?ндег? партиялы? емес портфельс?з министр санатында к?рд?. Б?л кезе?ге Хаммаршёльдт?? Б??-да?ы ал?аш?ы белсенд?к танытуы да жатады: ол ББ?-ны? бас ассамблеясыны? ек? сессиясына ?атысады, Парижде ?ткен алтыншы сессиясында (1951—1952)— швед делегациясы басшысыны? орынбасары, Нью-Йоркте ?ткен (1952—1953) жет?нш? сессиясына ел?н?? атынан бар?ан делегацияны? жетекш?с? рет?нде ?атысады[1].

Б??-ны? бас хатшысы

1953 жылды? 7 с?у?р?нде Б??-ны? ?ау?пс?зд?к ке?ес?н?? ?сынысымен Бас Ассамблея Хаммаршёльдт? б?рдауыстан Б?р?ккен ?лттар ?йымыны?[1] бас хатшысы ?ызмет?не та?айындалды.

Хаммаршёльд ?з?н?? ?ызмет?не 1953 жылды? 10-с?у?р?нен бастап к?р?ст?. ?з ?ызмет?н ол Б??-ны? т?уелс?зд?г?н ны?айтудан бастап, барлы? мемлекет м?шелер?нен нетральд? азаматты? ?ызмет ?йымдастыруды к?здед?. Б??-ны? барлы? ?ызметкерлер? мемлектт?к бас?армадан Бас хатшы бил?г?не ауысты, А?Ш азаматтары болып табылатын Б?? ?ызметкерлер?н антиамерикалы? ?стерд? тергеу ж?н?ндег? Комисияны? (Маккарт Комиссиясы) та??ан айыптауларынан ?ор?ау ж?н?ндег? шаралар ?ол?а алынды. Б?? ке?сес?нен ФБР[6] ?ызметкерлер? аластатылды.

1953 жылдан 1957 жыл?а дей?н ке?ест?к дипломат Илья Семёнович Чернышёв(1912—1962 Хаммаршёльдт?? к?мекш?с?, ал кей?н?рек орынбасары болды.

?ХР-мен кел?с?м с?здер

1955 жылы Б??-ны? бас хатшысы рет?ндег? Хаммаршёльд ?ызмет? ны?ая т?ст?. Сонымен ?атар, Б?р?ккен ?лттар ?йымыны? да т?уелс?з к?штер? ?лде?айда к?шейд?. Б?л Корей со?ысы (1950—1953) кез?нде ?ытай т?т?ынындауында жат?ан 15 американды? ?ш?ыштарды босату ж?н?ндег? кел?с?м-с?здерд?? н?тижел? ?ту?мен байланысты болды.

?а?аз ж?з?нде б?л ?ш?ыштар Б?? бил?г?не тиес?л? ед?, сонды?тан 1954 жылы ?ш?ыштыр тыншылы? ?рекеттер? ?ш?н ?за? мерз?мд? жаза?а тартылатынды?ы бел?г?л? бол?анда, американды? бас?арманы? айыптаулары та?ылды, сонымен ?атар, ?ш?ыштар та?дыры ж?н?ндег? жауапкерл?кт? А?Ш президент? Дуайт Эйзенхауэр Б??-на артты.

Хаммаршёльд 1954 жылды? 30-желто?санынан 1955 жылды? 13 ?а?тарына [1] дей?н Пекинде болып, ?ытай Халы? Республикасыны? басшысы Чжоу Эньлаймен ?ткен кел?с?м-с?здерд?? барлы?ын т?келей ?з? ж?рг?зд?. ?ХР-ны? Б?р?ккен ?лттар ?йымымен дипломатиялы? ?арым-?атынас жасамауы мен Б?? м?шес? болып табылма?анды?ы б?л м?селен?? ?иынды?ын тудырды. ?ау?пс?зд?к ?ызмет?ндег? ?ытайды? орнында Тайвань бол?ан. Хаммаршёльд ж?мыстарыны? н?тижес?нде мамыр айында т?рт ?ш?ыш, ал тамызды? бас кез?нде ?ал?ан 11 ?ш?ыш босатылды. Б?л о?и?а ?о?амды? а?парат ??ралдарында ке??нен жарияланып, Б??[8] бедел?н?? к?тер?лу?не себепкер болды.

Таяу Шы?ыс

Хаммаршёльдт?? израил тарихшысы Бенджамин Мазармен б?рге (а?ылш.)русск. Иерусалимдег? Еврей университет?не баруы. 1959 жыл?ы сурет 1956 жылды? ?азан айында Мысырды? Суэц каналын жекеленд?ру?нен кей?н б?рнеше державаларды? каналды ?з бил?г?нде ?алдыру?а деген таласымен байланысты халы?аралы? то?ырау белен алды (тарихи жазбаларда б?л о?и?а Суэц то?ырауы немесе ек?нш? араб-израиль со?ысы деп аталын?ан).

1956 жылды? 22-?азанында Франция, ?лыбритания мен Израиль арасында жасырын (Севрл?к кел?с?мдер) ??рылды. Б?л ке?ест?? шеш?м?не с?йкес, Израиль Мысыр?а ?арсы со?ыс ашуы ти?с болды. Б?дан кей?н, жоспар бойынша Франция мен ?лыбритания Суэц каналы бойынан Израиль мен Мысыр?а ?арулы к?штерд? алып кетулер? ж?н?нде талап ?ойып, канал басшылы?ы а?ылшын-француз бил?г?не ойыстырады. Ал со?ыс ая?тал?ан со? Израиль Синай айма?ын, е? ??ры?анда оны? Эль-Ариш — Шарм-эш-Шейх ба?ыты бойында?ы шы?ыс б?л?г?н?? ?штен б?р б?л?г?н алады.

1956 жылды? 29 ?азанында израиль ?скери к?штер? Мысыр?а басып к?рд?, алайда Франция мен ?лыбританияны? жоспары ?ске аспады. Б?? ?ау?пс?зд?к ж?н?ндег? ке?ес? А?Ш-ты? да, кей?н?рек Советт?к ке?ес?н?? де ?сын?ан ?сынысын ?абылдай алмады, ек? жа?дайда да Франция мен ?лыбритания Ветоны? шеш?м?не с?йенд?. Б?л жа?дайда Бас Ассамблея Хаммаршёльдке Б??-ны? арнайы б?т?мгерл?к к?штер?н — Б?р?ккен ?лттар ?йымыны? т?тенше жа?дайлар ж?н?ндег? ?арулы к?штер?н ??ру?а ж?не оларды? ?а?ты?ыс болып жат?ан айма??а жетк?з?л?п, орналасуын ?амтамасыз етуд? тапсырды. Сонымен ?атар, Хаммаршёльдт?? алдында Мысырды? б?л айма??а ?скерд? к?рг?зу?не р??сатын алу м?ндет? т?рды. Б?л ек? м?ндет те ж?зеге асырылды:1956 жылды? 6-?азанында татуласты? ж?н?ндег? кел?с?м к?ш?не енд?, ал 15-?арашада канал айма?ына ал?аш?ы рет ББ?-ны? к?штер? ая? басты. Б?л шара Б??-ны? ал?аш?ы татулы? ж?н?ндег? н?тижел? ?рекет?не айналып, болаша?та?ы к?птеген осындай шараларды?[10] нег?з?н ?алыптастырды.

1957 жылды? ?ырк?йек айында Хаммаршёльд б?рдауыстан та?ы да бесжылды? мерз?мге Б?р?ккен ?лттар ?йымыны? бас хатшысы ?ызмет?не та?айындалды[1]. Елу?нш? жылдарды? ая?ында Таяу Шы?ыста?ы бейб?тш?л?кт? т?ра?тандыру ж?н?ндег? Хаммаршёльд белсене арарлас?ан Б??-ны? ?рт?рл? ?с-шаралары ж?зеге асырылды. Соны? ?ш?нде Ливанды ?ада?алау ма?сатында ??рыл?ан Б??-ны? арнайы тобы (ЮНОГИЛ, б?л топ 1958 жылды? маусымынан желто?санына дей?н ливан шекарасанан т?л?алар мен ?ару-жара?ты? за?сыз ?ту?мен к?ресуд? ал?а ?ойды) мен сол жылы Иорданияда?ы[1] Бас Хатшыны? ??р?ан арнайы канцеляриялы? ж?мыс орнын атап айту?а болады.

Африка

1959—1960 жылдары Хаммаршёльд Африка м?селелер?не белсене араласты; б?л е? алдымен Африка айма?ын к?птеген мемлекеттерд?? т?уелс?з деп мойындауымен байланысты болды. 1959 жылды? 18 желто?санынан 1960 жылды? 31 желто?санына дей?нг? аралы?та Хаммаршёльд Африкада?ы 21 мемлекет пен айма?тар?а[1] ?ссапармен барды.

1969 жылды? ш?лде айында ?з?н?? бас хатшы ?ызмет?н ат?ара ж?р?п ал?аш рет Б?? уставыны? 99-бабы берет?н ???ы?ты пайдаланды: Конго Республикасында?ы (б?рын?ы Белгиялы? Конго) м?селеге байланысты ?ау?пс?зд?к Ке?ес?н?? м?ж?л?с? ?ту?не талап ?ойды. 1960 жылды? 30-ш?лдес?нде б?л мемлекет (кей?н?рек Заир атанып, ал ?аз?р Конг Демократиялы? Республикасы деп аталады) Белгиядан туелс?зд?г?н алды, алайда жас мемлекет?? орталы? бил?г? ?л? де ?лс?з болды. Катангия сепаратты? к?штер?н?? к?шбасшысы Моиз Чомбе айма?ты елд?? бас?а б?л?г?нен т?уелс?з деп жариялап, белгиялы? ?арулы к?штерд?? елдег? тынышты?ты са?тау ?ш?н ж?мылуына ?ндеу тастады. Мемлекет президент? Жозеф Касавубу мен премьер-министр Патрис Лумумба бельгиялы? к?штерд?? ?рекет?н т?уелс?з елд?? ?шк? ?стер?не араласу деп ба?алап, 12-ш?лдеде Б??-?а тез арада ?арулы ?олдау к?рсет?п, елд? зорлы?-зомбылы?тан[1][12] ?ор?ау ж?н?ндег? ?т?н?ш жеделхаттарын ж?берд?. Б?л м?селе елдег? ж?не ел астанасы Леопольдвилдег? (?аз?р— Киншаса) т?рт?пс?зд?ктермен к?рделене т?ст?. 14-ш?лдеде Б?? Конго Республикасыны? бил?г? мен ?арулы к?штер?не ?олдау к?рсету ж?н?ндег? шеш?м ?абылдап, б?л ?ст? Бас Хатшыны? м?ндет?не ж?ктед?. Хаммаршёльд ?арулы к?штерд? жина?тауды ?ол?а алып, е? ал?аш рет осы шараны? аясында ONUC (фр. Opération des Nations Unies au Congo, ?Конгода?ы Б?? операциясы?)[13] деп аталын?ан ?скери б?л?мдер (Тунист?к), ?те ?ыс?а мерз?мде Леопольдвилге келес? к?н? — 15-ш?лдеде[12] ?ондырылды.

Сонымен ?атар 1961жылды? бас кез?нде, ?а?тар айында Хаммаршёльд О?т?ст?к Африкалы? Ке?естег? ?лтты? сегрегация м?селелер?н б?р шеш?мге келт?ру ма?сатында осы елге сапар шект?. Сапар барысында Конгода то?тап, ?Конгода?ы Б?? операциясыны??[1] жал?асуы ж?н?нде кел?с?м-c?здер ж?рг?зд?.

Хаммаршёльдке ?атысты айтыл?ан сын

Хаммаршёльдке б?рын-со?ды айтыл?ан сын Конгода?ы то?ырау кез?нде ?ршелене т?ст?. Ке?ес ?к?мет? Патрис Лумумба ?станымдарына бой алдыра баста?ан со?, ке?ест?к бил?к Хаммаршёльд пен Моизом Чомбе кел?с?м-с?здер?н?? басталуына ?ыр?и?аба? танытты. Конго ?к?мет?не ?осбил?к келгеннен со? (елбасы Касавубу Лумумбаны? премьер-министр лауазымынан алын?анын жарияласа, Лумумба радиос?хбаттан Касавубунын елбасы болып табылмайтынын хабарлады), Америка ??рама Штаттары Б??-ны? Касавубуны ?олдама?анын сын?а алды, ал КСРО Хаммаршёльдт?? ?колониялды? ?рекеттер?не? к?н? та?ты. Осы кезде Б??-ны? Бас Хатшысы атына айтыл?ан КСРО сынына Франция[12] да ?осылды. 1960 жылды? к?з?нде ?ткен Басассамблеяны? кезект? сессиясында Никита Хрущев Конгода?ы Б?? ?рекет?н та?ы да сынады. Сонымен ?атар ол ?йым бил?г?н?? ??рылымына байланысты Секретариат басында т?ратын басхатшыларды? ??шт?г?н? (б?р адам — батыс елдерден, б?реу? — социалист?к лагерден, б?р адам — бейтарап елдерден) ??ру туралы ?сыныс жасады. ?сынысы мен компромист?к к?з?арастары ?абылданба?ан со?, Хрущев ?бил?ктен кету?не ерл?г? жетпейт?н?н айтып? Б?? Бас Хатшысына ?арсы дауын жал?астыра т?ст?. Б?л с?здерге Хаммаршёльдт?? берген жауабын ?дебиетте ?айталанбайтын с?здер деп ба?алап жатады: ?Осындай ?иын да, ?ау?пт? жа?дайда бил?ктен кетет?н болсам,?йымды дауылдар талауына бер?п ?ой?анымдай болар ед?. Мен?? барлы? м?ше мемлекеттерд?? алдында жауапкеш?л?кт? мойныма к?терген со?, мен?? б?лай ету?ме ???ы?ым жо?... ?лттарды? б?р?г?у? Советт?к ке?ест?? де...бас?а да ?лы державаларды? ?ызы?ушылы?ына к?рмейд?, б?ра? бас?алар?а б?л ?ажет... ?лттарды? ?ажетт?л?г? ?ш?н, бил?к мерз?м?м б?ткенше ?з лауазымымнан бас тартпа? емесп?н, себеб? ?лттар мен?? б?лай ?стеген?мд? ?алайды... КСРО ?к?л? мына жерде ерл?к туралы с?з ?оз?ады. Бил?ктн бас тарту о?ай, ал осы бил?кке лайы? болып ?алу ?лде?айда к?рдел?рек. ?лы державаны? ы?палына ы?у ?с?ресе о?ай. ?арсылы? к?рсету — бас?а шаруа. Осы?ан дей?н мен м?ндайды бастан ?ткергенм?н. Егер Б?р?ккен ?лттар ?йымынан ?здер?н?? ?ызы?ушылы?тарыны? ?ор?алатынды?ына халы? сен?м артса, ?алауы сондайлы? болса, мен оны ?айтадан ?ске асырамын?[12]. 1961 жылды? басында Чомбе жа?тастары Патрис Лумумбаны ?лт?ргеннен со?, Хаммаршёльдке ?атысты айтылатын КСРО сыны ?айта жа??ырды. На?ты айт?анда, ке?ест?к баспас?зде оны Лумумбаны ?ор?ап ?алуда ?рекет етпеген? ?ш?н айыптады. Сонымен ?атар ?о?амда 1960 жылы Б?? ?скер? Лумумбаны Конго премьер-министр? лауазыман босатылу т?келей Хаммаршёльд (?нс?з ма??лдауымен) ??птауымен ?ске асырылды деген ?ауесет расталып жатты. Б??-да?ы КСРО елш?с? Валериан Зорин Бельгия?а ?арсы шара ?олдануды, Мобуту мен Чомбен?? т?т?ындалуын, Хаммаршёльдт? орнынан т?с?р?п, Конгода?ы Б?? операциясын то?татылуын талап етт?, алайда, б?л талап еш?анадай ?згертулерге ?кел?п со?пады[12].

Шы?армашылы?ы

Даг Хаммаршёльд жас кез?нде поэзямен ш??ылдан?ан. Уппсал университет?нде маманды?ы француз тарихы мен ?дебиет? болды. Хаммаршёльд Еуропада хайка14] жанрын дамыт?ан ал?аш?ыларды? б?р? болды. Д?ниеден ?ткен со?, 1963 жылы ?ле?дер? мен жазбалары жина?тал?ан V?gm?rken (?т?рт?п ?ойыл?андар?) к?табы жары? к?рд?. Б?л к?тапты а?ылшын т?л?не аудар?ан а?ылшынны? (американ) ата?ты а?ыны – Уистен Хью Оден (1907—1973)[14]. Та?ы б?р с?й?кт? ?с? — суретке т?с?ру болды. Оны? к?птеген суреттер? Швецияны? солт?ст?к тауларына жасалын?ан санда?ан сапарлары барысында т?с?р?лген, ж?не олар таби?ат ??д?ретт?л?г?не[15] арнал?ан.

Т?р?с?нде к?рсет?лген ??рмет

1954 жылы Даг Хаммаршёльдт?? ?о?амда?ы ??рмет? ?м?р бой?ы м?шел?кке ?абылданатын, ?р? 18 швед жазушылары, ?алымдары, ?о?ам ?айраткерлер?нен т?ратын Швед Патшалы? Академиясынан орын бер?лумен аталып ?тт?. Б?л академия швед т?л?н?? т?ра?тану жолында е?бек ет?п, ?дебиет саласы бойынша Нобельд?к сыйлы?ты та?айындайды. 1953 жылды? ая? кез?нде 1918 жылдан осы академияны? м?шес? бол?ан Дагты? ?кес? — Яльмар Хаммаршёльд д?ниеден озады. 1954 жылды? 20 желто?санында 17-орын?а ие бол?ан ?кес?н??[1] орнын басып, Даг Хаммаршёльд Швед Академиясыны? м?шес? атанады. Б?л жа?дай Швед Академиясыны? тарихында б?рын-со?ды ?айталанба?ан жа?дай ед?.

Многие высшие учебные заведения отметили деятельность а, присвоив ему степень почётного доктора. Среди них — (Великобритания), Университет Макгилла (Канада), Гарвардский,Йельский, Калифорнийским, Колумбийский, Огайским (а?ылш.)русск., Пенсильванский, Принстонский университеты, Университет Джонса Хопкинса иКолледж Амхерста (а?ылш.)русск. (А?Ш), Уппсальский университет (Швеция)[1].

К?птеген жо?ар?ы о?у орындары Хаммаршёльд ?айраткерл?г?н о?ан ??рметт? докторлы? д?режес?н беру ар?ылы ба?алады. Оларды? ?ш?нде - Оксфорд университет? (?лыбритания), Карлтон колледж? (?аз?р— Карлтон университет?) ж?не Макгилла университет?, (Канада), Гарвард, Йель, Калифорния, Колумбия, Огай (а?ылш.)русск., , Принстон университеттер?, Джонса Хопкинс Университет? ж?не Амхерста Колледж( а?ылш.)русск. (А?Ш), Уппсал университет? (Швеция)[1].

?аза болуы

Картада?ы к?рсет?лген к?лг?н т?ст? жорамал ба?ыт Хаммаршёльд м?нген ?ша? жолы (?ара сызы?пен к???л аудару айласын ?йымдастыру ма?сатында ?шырыл?ан ?ша? жолы, ол Леопольдвиль ?аласынан Бас Хатшыдан шамамен б?р са?ат б?рын ?уеге к?тер?л?п, 17-?ырк?йекте са?ат 22:35 бол?анда Ндола ?аласында жерге ?онды)

1961 жылы Катонго?а байланысты то?ырау ушы?а т?с?п, ?ырк?йект?? 12-де Хаммаршёльд ?айтадан, 4-ш? рет Конго?а ?с-сапармен келд?. 18-?ырк?йекке Чомбе жа?таушылары к?сем?мен сол кезде Родезия мен Ньясаленд Федерацияларыны? жер?нде орналас?ан (?аз?р — Замбии жер?нде) Ндола ?аласында кездесу жоспарлан?ан.

17-?ырк?йекте ымыртта Бас Хатшыны? ша?ын ?ша?ы Леопольдвильден ?шып шы?ып, Ндола?а жа?ында?анда ж?рг?зуш? ?ш?ыш ?уежай оттарын к?ргенд?г?н хабарлайды, осыдан со? ?ша?пен байланыс ?з?лген. ?ша? ?алды?тары ?уежайдан 15 ша?ырым жерде табыл?ан: то?тап ?ал?ан са?аттар?а ?ара?анда, ?ша? апат?а жерг?л?кт? жерд?? 18-?ырк?йег?нде, са?ат 0:20[16] бол?анда ?шыра?ан болса керек. Апатты? на?ты себептер? б?г?нг? к?нге дей?н белг?с?з. Апатты? б?рнеше жорамал н?с?асы ?арастырылды, соларды? б?р? — бортта?ы а?аулар?а байланысты болса, б?р? — Б?? ?ша?ы катанжиялы? к?тер?сш?лерд?? жал?ыс во?ыс ?ша?ымен ?а?ып т?с?р?лд?. Алайда б?л ек? жорамал?а да д?лел табылмады. Сы?ан ?ара?анда, Хаммаршёльд отыр?ан ?ша? жерге ?онарда шамадан т?мен би?кт?кте ?шып, а?аштар?а ти?п кет?п[16] апат?а ?шыра?ан болса керек. Хаммаршёльд с?йег? Швеция?а жетк?з?лд?. Уппсалды?Кафедралы? соборында ?оштасу с?т теле к?рсет?л?м 1961 жылды?[17] 29-?ырк?йег?нде т?келей эфирде к?рсет?лд?. Даг Хаммаршёльд ?улетт?н?? еск? ?аб?р?нде[17].[16].